Беларусь в стихах

Мая Беларусь (верш у прозе)

…Што ёсьць Беларусь? Кожнаму беларусу яна ўяўляецца па-свойму. Для мяне Беларусь пачынаецца зь вёскі, дзе нарадзілася мая маці, дзе ў дзяцінстве я бавіў час летніх вакацыяў.




Палессе

Возера глыбокае, як памяць,
Ад вады узняўся сіні дым.
I дубы шырокімі лістамі
Пляскаюць далонямі над ім.

Па чаротах цішыня такая,
Толькі ўсплёскі самавітых рыб,
Ды дазорцы-качары гукаюць
Караваны сем’яў на зары.

Кнігаўкі галёкаюць па лесе,
Дзятлы выбіваюць: дук-дук-ду...
Гэта ты, багатае Палессе,
З надвясенняй прыгажосцю дум.

І ледзь сонца вылятае з бору,




Падарожжа з сябрами

Днямі залатымі,
Полем і барамі,
Едзем па Радзіме,
Едзем мы з сябрамі.

Неба — быццам звоніць,
Падпяваюць долы,
Хораша сягоння,
Хораша, вясёла!

Па душы гаворым,
Новага багата,
Родныя мы ў горы,
Родныя мы ў свята.

Бо сваю мы хату
Разам будавалі
I чужынца-ката
Разам праганялі.

Люба нам сустрэцца
Зноў сябрынай цеснай,
Сэрцы б’юцца ў сэрцы —
Выкрасаюць песню.




Бярэзінскі запаведнік

На поўнач ад Мінска пад Лепель
На дзевяностай вярсце
Бярэзінскі запаведнік
Між рэк і балотаў расце.

Чароўныя рэчкі!
Іх назвы
звіняць і шумяць у вушах:
I Проня, і Гайна, і Ольса,
I Бобр, і Уса, і Уша.

Плывуць у імгле сцюдзёнай
Пад навіссю цёмнай лазы
Цяжкія тлусты




Гайна!.. Гайна!..

Гайна!.. Гайна!..
Што за рэчка, — прыгажэйшае няма.

Гайна!.. Гайна!..
З назвай, блізкай да паэтава імя.

Гайна!.. Гайна!..
Хоць малая, — неспакойны нораў твой.

Гайна!.. Гайна!..
Ты, як мора, разліваешся вясной.

Гайна!.. Гайна!..
Раннім летам ззяеш срэбрам у лугах.

Гайна!.. Гайна!..
Што малодка, ўся ў зялёных ты шаўках.

Гайна!.. Гайна!..
Ты пад восень граеш колерам другім.




Палёт на Палессе

Тут не агледзіш усё да канца...
На верталёце паўсутак нас трэсла.
Ад Салігорска да Лунінца,
Ад Мазыра і да самага Брэста.

Што за прасторы!
Дзе некалі ў копы
Капаў слязою аўсяны паэт,
Вежы сянажныя,
Як тэлескопы,
Горда глядзяць
I на нас і ў сусвет.

На паўзямлі —
Дрыгвяная туга
Ды паляшуцкая ціхая мудрасць.
Багны Палесся —
Гэта тайга
З прымессю цёплай тундры.

Багны —




У палескай глушы

Краем багны, балот —
Так той кут называлі,
Пра палескую глуш
Мы ад Коласа зналі.
Праспяваў ад душы
Аб Палессі Купала,
Сёння ў гэтай глушы
Нечуванае стала.
Ніякой цішыні
Не знайсці чалавеку,
Дзе Старобін драмаў
У завеях спрадвеку.
Чэсці меў ён не шмат.
Без ніякае спрэчкі
Хто сялом яго зваў,
Хто ўзнімаў да мястэчка.
Глянь, Старобін цяпер
У магутнейшым росце, —
Шмат яму гарадоў




Белае возера

Вы былі на Белым возеры ці не?
Не былі?
Дык не кампанія вы мне.

Вам бы ўсё на поўдзень, на курорт,
Там і мора, там і горы,
I віно там першы сорт.

Так і трэба вам, адступнікам,
А нам
Сонца будзе, юшка будзе і сто грам.

Можа, я сакрэт палескі выдаю:
Пра куточак запаветны зноў пяю.

Дзе імклівей Случ да Прыпяці бяжыць,
Недалёка дзіва белае ляжыць.




Зямля бацькоў

А на Палессі ўсё нядробна:
Цяжкая спадчына вякоў,
Цяжкія рукі хлебаробаў,
Цяжкія сны палешукоў.

Якую трэба мець адданасць
I сэрца сынава, каб так
Любіць палескі край туманны
I маці бедны андарак.

Якую мужнасць мець патрэбна,
Каб хуткасці наперакор
Уваскрасіць і воблік зрэбны
Сяла,
I водбліск даўніх зор.

Нас б’е па сэрцах паскарэнне,
Сціскаюцца прастора, час.




Бярэзіна

Міколу Аўрамчыку

Мы вандроўнікамі ўсе
Знатнымі зрабіліся.
У дарозе пакрысе
Ад сям’і адбіліся.

Наглядзеўся на мадонн
Ціхіх і гарэзлівых...
Каму Тэмза, каму Дон,
Мне — рака Бярэзіна.

Петлі вузенькія ўе
Недзе каля Докшыцаў,
Пераходзіў праз яе
Па маленькай дошчачцы.

З бацькам е




На Браслаўшчыне азёры...

На Браслаўшчыне азёры
Сінія, як неба ўранні,
Што ў аправе ў гонкім лесе.
Па начах злятаюць зоры,
Мыюць твары да світання
I знікаюць ў паднябессі...

На Браслаўшчыне азёры
Чарацінамі затканы,
Усміхаюцца пад сонцам...
Глянеш сам, і нікне змора,
Дно, што ў золаце пясчаным,
Піў і піў бы з іх бясконца...

На Браслаўшчыне азёры
Як не бачыш год ці болей,
Так і хочацца сустрэцца;




Мінскае мора

Няўжо свіцязянскаю хваляй пагоднай
балада Міцкевічава зазвінела?
Чый хвалі вывеў магутны подых
на сонца, дзе глыб шуміць астрашэла,
нібы пад ёй прысак сіпіць, як порах?

Пада мной зашумела Мінскае мора.
Не рыбак вуду ў рэчку закінуў далёка —
інжынер беларус, селянін учарашні,
на мора зірнуў і, прыжмурыўшы вока,
мару на кілаваты пераводзіць
у добрым настроі,




Свіслач

Пане магістру картаграфіі,
Як ты далячынь пяром ні прыкідвай,
Ведай, што лепш за цябе патраплю
Вызначыць бераг ракі той.

Месік — шуфлюе сінюю гліну
Ценяў, сажань аеру — пры браме,
Макаўка цэркаўкі — лот успамінаў, —
Спалены, трызніць вятрак вятрамі.

Песня — яна пра дзяўчыну, што ўранні
Ішла з карабінам у полымя лесу,
Звон над кладамі — зайшоўся ў рыданні.




Дубровіца

Ну як жа без Дубровіцы, скажыце?
(Палескі край не раз наведаць мне.)
Цвіце тут бульба,
Ветру вольна ў жыце.
I шызым халадком з капусты тхне.

Вяргіні адсыпаюць жар падворкам,
На ахалоду шчодрая Гарынь.
Пазная ноч здаецца адвячоркам.
У перасмяглых зорах дно гарыць.

Ідзём у ноч, у цёплую завею,
У туманы, што ў полымі вяргінь.
Дубровіца начамі ружавее,




Свіцязь

Светла свеціцца Свіцязь. Да дна
адлюстроўваецца азёрна
светлыня, як на скрыпцы струна;
як зярняты, што сеюць спорна
ў араллю; як дзіцячы смех —
без прычыны; як ласкі жанчыны
з пажаданым сам-насам; як снег
у праменнях з начной аблачыны;
як адкрытасць без перасцярог;
як маўчанне расстання; як сокал,
што сягае ў блакіт; як мурог,
ветрам вытаптаны; як высокі
выклік ветразя шквалу нягод;




Возера Свіцязь

Апалі берагі па восені.
Не заплываць! Вірыць прадонне.
А летам — паратункам возера
тым, хто смуткуе альбо тоне.

А летам берагі вылечваюць,
як быццам шыны, надзімаюцца
святлом сярэбраным алешыны
і згодна ў берагах гайдаюцца.

Магчыма, гэта мікраклімат,
вачыма чуеш весніц скрыгат,
над студняй журавель маўклівы, —
усё чакаеш, што аклікнуць.

І сам я тут жыву для козыра.




Казулічы

Многае з мінулага касуючы,
Я да скону ў сэрцы зберагу
Вёску на Бабруйшчыне, Казулічы
Маладосць маю,
Маю тугу.

Там чытаў я школьнікам Купалу,
Сам пісаў я нешта аб вясне...
Вёска тая
Ў полымі сканала,
Крык апошні
Знік у чорным сне.

Пра пакуты не раскажуць сведкі,
Гэты жах баюся зразумець,
Як зганялі вас, мае суседкі,
Душагубы лютыя на смерць.

Не патрэбна слёз і слоў прачулых.




Балада Полацкага гарадзішча

На старым гарадзішчы каля Палаты,
дзе віхор пагудасты не ступіць нагой,
як прыслалі сватоў з двух кранцоў два браты,
выбіраць мела права з дваіх аднаго.

Беларусь!




Бараўляны, Бараўляны...

Бараўляны, Бараўляны,
бор, зялёная трава,
дзьмухаўцовыя паляны,
залацістая жарства!..

Колькі муру, колькі цішы,
колькі сонечнага дня!
Хвоя родная калыша
у дупле ваверчаня.

Спеліць ягаду суніца,
конік скрыпачку бярэ...
Хтосьці крочыць да крыніцы,
хтосьці пашаньку арэ...

На травінцы пад вясёлкай
крошка-кропелька дрыжыць.
I спявае перапёлка
ў Бараўлянах:
«жыць» ды «жыць»!




Крышталічны хрэбет

Не завоблачны, не Каўказскі,
А загнаны пад балаты,
Часам казкай
I зрэдку ласкай
Цешыў нас гэты скарб залаты.

Крышталічны хрыбет палескі —
Перавернутая дуга...
Ціха, ціха цвітуць пралескі,
Над дрыгвою плыве туга.

Не шчымлівы голас жалейкі
Я пачуў, не ласіны роў —
Адгукнулася ў нетрах жалеза,
Чалавечая гордая кроў.

Справу мы пачалі не жартоўную,
Бо народ загадаў: пара!




Салодкая лячэбніца

Як толькі за Оршай
Направа павернеш —
Прыедзеш у вёску
Пад назвай Цукерня.

Бабулі ласкавыя
Добра там лечаць
Дзяцей, што цукеркамі
Зубы калечаць.

Тут мыюцца толькі
Салодкай вадою,
I весела ўсім
За салодкай ядою.

З вішнёвым варэннем
Тут вараць ірыскі,
Густы мармелад
Наліваюць у міскі.

На сонечным мёдзе
Пірожныя смажаць.
Гузы, сінякі
Тут марожаным мажуць.




На Палессі восень...

На Палессі восень...
Гусі белыя
Выскублі мядовую траву.
I вятры, ад сцюжы ашалелыя,
То журботна свішчуць,
То равуць.

Смех і кветкі,
Вы куды падзеліся?
Навакол
Стагі, стагі, стагі.
Чым жа ты цяпер са мной падзелішся,
Прыпяць, пачарнелая з тугі?

Ліст пажоўклы да плашча прыколеш?
Ці на момант вернеш мне ізноў
Каснічок зары,
Світальны колер
Тапалёў, буслоў і туманоў?




Калі ў Вушачы начаваў Напалеон...

Калі ў Вушачы начаваў Напалеон,
Ноч ліпеньская ў асалодзе млела.
Спакой трывогу браў
У свой палон.
Вушачка-рэчка ў туманах мялела.
Раскручваў жорны часу
Мулкі млён.

I выдумлялі вецер ветракі.
I ратуша драўляная старэла.
I ў неба на кашулі васількі
Да раніцы ўсміхаліся нясмела.
I сон ішоў з Парыжа нацямкі.

Да імператара патрапіць
Хоць бы ў сон
Паненкі мроілі, ажно не спалі.




Я на Першай Пасялковай...

Я на Першай Пасялковай*
Надыход вітаю дня.
Ранкам так, як і ў Хрыстове,
Тут знікае цішыня.
Так-то так, ды ўсё ж не тое:
I дамы стаяць гусцей,
I не пахне сырадоем,
Не засвішча салавей.

А ў Хрыстове, як світае,
Звон даёнак, рык кароў,
Певень радасна спявае,
Быццам зерня кош знайшоў.
I рагочуць калаўроты,
Вёдры скінуўшы ў купель,
I глядзіць на іх журботна
Заімшэлы журавель.




Камень

Паеду ў Наваградак,
Каб спатыкнуцца
Аб камень Міндоўга,
Аб які спатыкаўся Адам Міцкевіч.

Сяргей Чыгрын




Гайна, Гайна...

Што за кара!
Вечна трапятацца,
Мучыцца
З-за кожнай драбязы...
З мітуснёй
Пара мне развітацца,
На лугі падацца
Ды ў лясы.

На пісьмовы стол,
Нібы на плаху,
Болей
Галавы не пакладу.
Не хачу
Ні жартаваць, ні плакаць,
Ні чытаць
Мастацкую нуду.

Ад шаблонных слоў,
Ад папугайных
Паўтарэнняў
Знікну у глушы.
Паблукаю
Каля ціхай Гайны
У сасновай
Сонечнай цішы.

Хай грымяць




Слова пра Мінск

Я помню франтавыя гарады,
Я помню вас, паселішчы сляпыя.
У памяці маёй сірэны выюць.
Як вылі ў тыя цёмныя гады.
Нічым нас не застрашыць, не
здзівіць:
Здаецца, з намі ўсё ужо бывала.
I грозны гул ваеннага абвала
У сне нас хоча часам раздавіць.
Ты стаў ізноў відушчым, горад мой




У Белавежы

На пушчу нацэлены
З розных бакоў фотавочы,
Ласі ды алені
Красуюцца перад табой.
А дзік не ахвочы здымацца,
I зубр не ахвочы,
Адзін — у гушчар,
А другі можа рынуцца ў бой.

I так недарэчы
У гэтых лясах непацёртых
I рогат турыстаў,
I бляск тых прылад рэпарцёрскіх,
Што хочацца пушчы
Зялёныя вочы заплюшчыць,
Каб тлуму эпохі не бачыць,
А быць толькі пушчай...

I зубр белавежскі




Маўчанне травы

Чатыры сцяблінкі з паэмы лёсу

Палёўкай пры лесе — Узбор'е —
Вёска — сорак двароў:
На захад — жытное горне,
На ўсход — перазовы бароў.
Куды пахінуцца — гадае,
Напэўна, тысячу год:
На захад — дзень хлебадайны,
На ўсходзе — песні ўмалот.
Ледзь певень абудзіць падвор'е —
He ломіць ніхто караля:
He ведае стомы Узбор'е,
Спрад




Дарога на возера Свіцязь

Восень прадчуваючы, рабіны
Нахілілі цяжкія сцягі.
Стромкія, высокія яліны
У блакіт узняты, як стагі.

Едзем да мясцін грыбных у госці,
Да лясной, азёрнай цішыні.
– Вунь яно! – шчасліва крыкнуў хтосьці,
Песню на паўслове прыпыніў.

Не дарога, а тунель зялёны.
Ні пылінкі – свежасцю дышы.
Тут настрой сумотны забаронен –
Толькі з песняй добраю дружы.

Паўлюк Прануза




Свіцязь

Трушчацца пад абцасамі
крохкія жалуды.
Вербы сівымі пасмамі
горнуцца да вады.

Лодкі ўздыхаюць сонныя,
шэпчуць чароты ў сне,
рыбы іскрацца донныя...

Гэтак было ці не
той ноччу, калі азарылі
нябёся чыёсьці сэрца
і ў белай сукенцы Марыля
выйшла ў сваё бяссмерце?..

Еўдакія Лось




Возера Свіцязь

У храме зялёным,
У цішы лясной,
Нібы прад іконай,
Стаю прад табой.
Гляджу, анямелы,
На лік твой дзівосны.
Паненкай нясмелай
Ты мроіш пра вёсны.
На хвалях срабрыстых
Люляеш світанні.
У водах празрыстых
Хаваеш паданні.
Шчыміш успамінам,
Красою палоніш.
Слязінкай Айчыны
Зіхціш на далоні,
Возера Свіцязь...

Міхась Башлакоў




Над Iслаччу

Як дзiва, над абрывам сосны
Люляюць на галiнах вёсны.
Згубiлi пад нагамi глебу.
Трымаюцца вяршынямi за неба.

Каля абрыву б'ецца ў грунт рака.
Няўмольная ў ракi тае рука.
Ды соснам адступаць няма куды.
За iмi лес. I мудрасць. I гады.

Iван Чыгрын




Віцебску

Мокрыя вуліцы
Горада Віцебска,
Як вы падобны
Адна на адну!

Вецер зрываецца
З рову парывісты,
Гойдае цёмнаю
Хваляй Дзвіну.

Горад Шагала
І горад Малевіча,
Дай распазнаць
Таямніцу тваю!

Велічны крыж
Язафата Кунцэвіча
Нібы з дакорам
Глядзіць на ваду.

Месцы святыя,
Парослыя дрэвамі,
Быццам малітвай,
Кранаюць душу

Жоўтай лістотай,
Даўно адляцелаю,
Што пад нагамі




Полацкая прафесія

Тут войны жалезнымі рылі лычамі
Зямлю.
Тут гісторыі моцны настой.
Не паспелі агледзецца палачане,
А Полацку стукнула тысячу сто.

Ды ён не струхлеў за бясконцыя годы,
А плечы свае развінуў.
I вежы Сафіі
I нафтазавода
Без спрэчак глядзяць у Дзвіну.

Калісьці мы тут партызанілі ў лесе.
«Агонь!» — аж гуло па радах.
I рускі народ агнявыя прафесіі
Табе, Беларусь, перадаў.




Вершы пра Палессе

1

Лётаў да Ніягары.
Бадзяўся каля экватара,
Купаўся ў Сарэнта
I пёкся
На мармуровым Акропалі,
А свайго залатога Палесся
Не выпіў ніводнай кварты,
Глынуў з той крыніцы
Ў юнацтве
Некалькі сініх кропляў.

Я вечна зайздросціў
Сівым акіянскім прасторам,
Успененым штормам,
I мачтам,
I зорным марскім маякам.
А тут жа лясы навальнічныя
Штормам шумелі учора
I кастры партызан




Памяць

Беларусь! Ты — крыніца памяці!
Кожны куток — бы легенда жывая...
Белая Вежа ў цемры хаваецца,
стаіць Каложа, як свет, старая.

Кожны будынак, кожная вуліца
нам праз вякі сваю памяць нясуць.
Замак на беразе Нёмана туліцца,
і туманы над палацам плывуць.

Шэптам вады свае казкі расказвае
Нарач — душа Беларусі маёй.
Мір і Нясвіж дакараюць-даказваюць:
памяццю нашай на свеце жывём.




Прыстанька

У гэтай мясціне, недалёка ад в. Мі-
калаеўшчына, у 1906 годзе адбыўся
першы нелегальны настаўніцкі
з'езд, сярод удзельнікаў якога былі
А. Сянкевіч, Я. Маўр, Я. Колас.

Ляшчыны — у сузор'ях арэхаў,
Над Нёманам — свежы павеў...
У Прыстаньку гучнае рэха
На з'езд беларусаў заве.

Настаўніцкі, змоўніцкі, першы...




Загібелька

Прысвячаю К. Крапіве

Быць можа я крыху дзівак,
Але люблю я Загібельку:
Там кожны хвойнік мне сваяк,
Там ясным днём надрэчны гак
Мне суліць мяккую пасцельку.

Хадзіў я там, вітаў усход
I першыя праменні сонца,
Што дзень выводзяць у паход,
А з ім і хмарак карагод,
Замлеўшы смехам на сасонцы.

Запыніш крок. Спакой і ціш —




Вёска Гвазды

Да цябе не багата хады,
Толькі хто дабрыдзе-дападзе.
Можна ехаць гады і гады
I не ўбачыць цябе нідзе.
Дзе ты, ўшацкая вёска Гвазды?
Праплыла, як цень па вадзе,
Чорнай хмарай у неба пайшла,
Не вяртаешся на зямлю.
Я зямлю тваю да чала
Да гарачага прытулю.
Не астыла зямля яшчэ,
Прысак пад дзірваном не ачах.
I дагэтуль твой боль пячэ
I агонь у тваіх вачах.
Называю імя твае,




У Белавежы

Ці зубра рыкае
У пушчы сахаты,
Ці нехта гукае
Кагосьці дахаты.

Іду Белавежай,
Гамоняць вякі.
Ажына драпежная
Не раніць шчакі.

I егер рухавы,
Што побач ішоў,
Зубрыныя травы
Сабраў у кашол.

Той водар гаркавы
Нясу я з сабой:
Зубрыныя травы.
Зазубраны боль.

Яўгенія Янішчыц




Прыедзь у край мой ціхі...

Прыедзь у край мой ціхі,
Тут продкаў галасы,
Тут белыя бусліхі
I мудрыя лясы.

Хапае на Палессі
I сонца, і вады.
I што ні двор — то песня,
Што вёска — то сады.

Па травах светла-шызых
Мы пройдзем ля ракі,
Дзе, мыючы бялізну,
Вядуць сваё жанкі.

I будзе песня спета
Пра шчасце і бяду
I будзе падаць лета
У гуллівую ваду.

Прыедзь у край мой ціхі,
Тут продкаў галасы.




На Гарадзішчы ў Лоску

I хоць вецер сіберны свішча —
Гулу бітваў былых адгалоскам,
Добры дзень, добры дзень, Гарадзішча,
Што было колісь слаўным Лоскам!..

Што за даль, шырыня якая!..
Мы караскаемся па адхоне,
I пясок нам з-пад ног сцякае,
Быццам кроў, — татараў, тэўтонаў?..

He адказвае Верасоўка,
Hi Казлоўка, што свецяцца ў доле
З двух бакоў ля падножжа паўколлем,
Як забытыя паўпадкоўкі.




Ha Палессі

Ha Палессі — спрадвеку, як быццам званы,
Несціхана сівыя звіняць курганы.
To трывожна-набатны, то як ранішні сон,
Над зямлёю плыве іх малінавы звон.

На Палессі маім — курганоў, як грыбоў.
Многа ў вёсках унукаў і мала дзядоў.
I над намі з маленства, як быццам званы,
Задуменна сівыя звіняць курганы.

Калыханку спрадвечную чую ўначы:
«Волю цяжка здабыць, ды цяжэй зберагчы.




На Полаччыне

Над полацкім краем – халодныя хмары,
Трывожна і сумна зіма наступае,
Замоўклі лясы і прыціхлі абшары,
Народ мой крывіцкі чагосьці чакае...

Глядзіць праз стагоддзі маўкліва Рагнеда,
I поўніцца твар Еўфрасінні дакорам,
I хлопчык вядзе гусляра,
Свайго дзеда,
у век наш,
Каб ён праспяваў




Беларусі

У любві да цябе я не раз буду клясціся.
Не таму,
каб ты помніла клятву маю.
Проста, дзе ні пабуду —
у Смаргоні ці ў Клясціцах, —
Я ўсё болей цябе пазнаю.

Пазнаю цябе юнаю і старажытнаю,
У сузор'ях агнёў і ў паводках бяроз.
Колькі раз
кожным нервам сваім,




Да Нёмана

Прыслалі мне воблакі шчыры вечар.
Вясёлка ў акне.
I Нёман свае магутныя плечы
падставіў мне.

Ад Стоўбцаў сам спяшаеш спрадвеку
пешкі праз край.
Вазьмі мяне пад сваю апеку
і сілачкі дай.

Мне далеч думак замгліла ўчора
паводкай бяды.
— Скіруй свой лёс у людское мора! —
намовіў ты.

Адхланне духу — бруістай мовы
крынічны ток.
Закінь жа скруху за бор дармовы
у змрок!




Нёман

Прыйду на берагі
Твае крутыя,
Дубоў дзе караніцца род,
Дзе хвалі срэбна-залатыя
Калышуць памяць,
Як чарот.

Рака мая,
Праз дні мае віротныя
Бяжыш —
Твой разумею спех...
Ды недзе там,
За выдмай, паваротам,
Прыпыніш, як і я,
На хвілю бег.

Нам ёсць над чым падумаць...
Бо стагоддзі
Плылі табой,
Нібы варагі ў грэкі.
Легенды, былі ў маім народзе
Жывуць часцей




Санет да Нёмана

На зялёнай рацэ крыгаход.
Шчырых крыгаў рухомая карта.
А ці ж доля хоць шэлега варта,
як у гэткім разладзе народ!

Паўтараю ў прадонне ваш лёт,
Багдановіч, Купала і Цётка,
а гарадзенскага прысаку лётка
паўтараю — з нябёс і пад лёд.

Нёман, Нёман, адзіны каханы,
абальеш прахалодаю раны
і схаваеш ад горкіх нягод...

Расцвітуць сэрца сцюжнага крыгі
да бязлюднай спрадвечнай адлігі —




Незабудкі азёр

Ля ціхай затокі на плёсе
Ёсць шчасце згадаць аб любві.
Сваіх я не высушу вёсел —
Плыві, мая лодка, плыві!

Крычаць патрывожана гусі
У мройны азёрны разліў.
А карта маёй Беларусі —
Як луг, што блакітна зацвіў.

Ля Браслава звоняць крыніцы.
Азёры Наддзвіння бруяць.
I вербы схіляюцца ніца,
I вёслы, і вёслы блішчаць.

Якая ж нязнаная сіла
I вабіць сюды, і заве,




Краю мой Нёман

Шлях маіх продкаў,
шлях прамяністы і Млечны.
Ловіць драчыных падлёткаў
вецер надрэчны.

Плача надрэчны рагоз,
слёзы жанчын не ўрадзілі...
Шчасны мой лёс,
Нёманам вечным праўдзівы.

Шчырыя сэрцы
не дакрануцца да здрады.
Тутака сенцы
адчыняюцца словамі праўды.

Неба сагнуў у дугу
зрок бліскавіц тваіх востры.
Бурай дыхнуць на бягу
Нёмана конскія ноздры.

Стромай над вірам




Вёска Дуброва

Тут у пашане цар бароў палескіх –
асілак-дуб, што сам як цэлы бор.
Які хавае ў голлі старасвецкім
зялёныя сузор’і жалудоў.

Зялёная, зялёная Дуброва.
Лісток дубовы падае ў Сусвет…
Як першае нявыспелае слова,
з якога нараджаецца паэт.

Эдуард Акулін




Нёман — сцяжына спешная...

Нёман — сцяжына спешная,
лёгка падбрыквае пожнямі.
Краю слязіна першая,
шчасця майго — апошняя.

Долі сівой не тоячы,
дуб памірае стоячы.
Bee спакой на бровы
вецер з гулкай дубровы.

Човен хвалі расхіствае,
хлопцаў адчайных гойдае.
Смелых астудзіць пырскамі.
Поўны людскімі нягодамі.

З двух берагоў Нёмана
гэтулькі лёсаў наломана.
Песня з гарчынкай болю.
Ды з адгалоскам бою.




Гомель

Там, дзе хваля цалуе водмель
і аеру па пахі тоні,
бурлакі пракрычалі: «Го-мель!»
так, што рэха чуваць і сёння.

Вецер рэха па хвалях гоніць,
яно ў грудзі прычалаў б’ецца.
Чайка згубіць на лёце: «Го-мель»,
і адчайна той крык сарвецца.

Там, дзе хваля цалуе водмель
і палац на пагорку гожы,
усміхаецца сумна Гомель
людзям, чайцы, сівому Сожу.

Эдуард Акулін




Бярэзінскі запаведнік

Кут глухі, але прыгожы,
Аж да неба ўвесь зарос.
I рака, рака Бяроза
Паміж сосен і бяроз.

Невялічкая, жывая
З-пад імшарын векавых,
А бяжыць, як сувязная,
Між азёрцаў баравых.

Дрэвы ўсе — гудуць, вядома,
Як сышоўшыся на сход.
Бачу я між іх знаёмых,
З даўніх, аж з дзіцячых год.

Вось ляціць глушэц чубаты,
Скалыхнула голле рысь...
Добры дзень, мой лось рагаты,




Люблю твае, Нарач, затокi i тонi...

Люблю твае, Нарач, затокi i тонi,
як вецер густыя туманы развесiць,
цi пена срабрыста на хвалях зазвонiць,
цалуючы зоры, калышучы месяц.

Люблю, калі ў сонцы гарыш пазалотай,
раскінуўшы сінія хваляў палотны,
ці шэрымі днямі сумуеш маркотна
з рыбацкімі песнямі, з шумным чаротам.

Люблю твае буры, твае навальніцы, –
ў іх чую, як песні, жыццё маладое…




Над Лепельскім возерам

Вецер з поўначы прыносіў песні,
Надазёрны разбудзіўшы гул.
Хвалі шэрыя збіваліся так цесна,
Як авечы статак на лугу.

Потым уздымаліся, як горы,
І грудзямі бераг іх прымаў —
Быццам хто кавалак кінуў мора
Гэтым месцам людзям для забаў.

Бачыў я, як човен шлях свой значыў,
Вецер ветразі дадолу гнуў...
I здавалася, што човен скача;
Як дэльфін, згінаючы спіну.




Полаччына

He шукайце красы за морамі,
Узбярэжжаў з крыштальнымі зорамі,
Прыязджайце да нас на Полаччыну,
Пахадзіце яе прасторамі.

Тут азёры, як неба, сінія,
У чаротах чароды гусіныя,
А на дне Млечным Шляхам свецяцца
Трапяткія гурты язіныя.

Навальніцы грымяць над кручамі,
З гор бягуць ручаі грымучыя,
Тут ля Дрысы сасонкі звонкія,
Над Дзвіною бары пявучыя.

Тут вясёлкай сонца акружана,




Вятчын

Ты ў архівах старых асвечана,
Як веры Хрыстовай любоў,
Крынічна-прасветлена — Ветчана*,
Мая вотчына духу дзядоў.

I ціха туманам з Князь-возера
Вечнасць згадкі былога прадзе.
I душа прачынаецца позіркам
Млечных зорак на сіняй вадзе.

Нібы ў пробліску тым азораным
Погляд прадзедавых вачэй
Ачышчальным агнем, няскоран




Прыпяць

З вышыні арлінага палёту
галінкаю здаецца Прыпяць мне.
Здаецца, што на Прыпяці не лодкі —
пупышкі
набухаюць па вясне.
Яшчэ імгненне —
і пупышкі лопнуць
кастрамі ўспыхне роўны глянц ракі.
I будзе юшка выкіпаць на лотаць,
і песню завядуць палешукі.

Уладзімір Дзюба<




Маё Палессе

Калі любоўю незваротнай
Расстання боль не залячу –
Вясновай птушкай пералётнай
Я на Палессе прылячу.

Прымі паклон, зямля святая,
Надзей світальная зара,
Дзе Прыпяць-матухна люляе
Свайго сыночка Мазыра.

Дзе салаўіныя світанні,
Як звон, асвечаны псалмом,
Прабудзяць у душы адхланне
Ружовым сцішаным святлом.

Дзе ночкай мройнаю планіды
Дрыгавічоў, радзімічаў




Беларусі

Родны край беларускі спрадвеку,
Дзе такія ты фарбы знайшоў?
Люстраныя азёры і рэкі,
Аксамітныя цені дуброў.

Курганы, як стагі канюшыны,
Як пасцель, муражныя лугі,
I палі, дзе жыцця вітамінам
Напаўняецца колас тугі.

Над палямі — нябёсы у скрусе.
Абмінаючы хмар чараду,
Праплываюць бялюткія гусі,
Замуціўшыя ў рэчцы ваду.

Гэтай песні гарэзныя словы
Я з юнацтва ўсім сэрцам люблю, —




Мазыр

Як найгожая свету жамчужына
З мора легенд Герадота,
Заззяў над Палессем засмужаным
Мазыр маціцоваю цнотай.

Тут вясёлкі-дажджы карагодзілі.
Садоў палымнела млечнасць.
I з Турава туры прыходзілі,
Рогі-сурмы дарылі на вечнасць.

У палескай яго першароднасці,
У гарніле вякоў адлеценыя —
Нашых прашчураў годныя постаці,
Уваск